Phát huy vai trò của báo chí cách mạng trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng giai đoạn hiện nay

SỨ MỆNH CỦA BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM

Báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, xuất phát từ nhu cầu tuyên truyền đường lối cách mạng, về cuộc đấu tranh chống lại ách áp bức, bóc lột để giành lại độc lập dân tộc và tự do cho nhân dân. Do đó, Người luôn chỉ rõ: “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hòa bình thế giới”[1]. Để thực hiện được sứ mệnh lớn lao đó, Người yêu cầu những người làm báo phải có ngòi bút sắc bén, nhiệt huyết, có trách nhiệm với sự nghiệp cách mạng của dân tộc: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng để động viên quần chúng đoàn kết đấu tranh, chống chủ nghĩa thực dân cũ và mới, chống chủ nghĩa đế quốc, đứng đầu là đế quốc Mỹ, vì độc lập dân tộc, tiến bộ xã hội và hòa bình thế giới”[2]. Đây chính là sứ mệnh cao cả của báo chí cách mạng cũng như đội ngũ người làm báo nước ta trong những ngày đầu thành lập.

Trong giai đoạn hiện nay, báo chí cách mạng có sứ mệnh tuyên truyền công cuộc đổi mới và phát triển đất nước, tham gia bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, chế độ và nhân dân, đấu tranh với các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch. Nghị quyết số 35 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới đã chỉ rõ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là trách nhiệm của mỗi đơn vị, tổ chức, cán bộ, đảng viên và các cơ quan truyền thông, báo chí. Đây là sự định hướng quan trọng nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan báo chí trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng này.

Bối cảnh trong nước và quốc tế hiện nay đang tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực báo chí. Bên cạnh xu hướng hội nhập, cục diện thế giới tiếp tục biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung tâm; những trào lưu tư tưởng đua nhau trỗi dậy và cạnh tranh khốc liệt. Những vấn đề an ninh phi truyền thống như dịch bệnh, tấn công mạng ngày càng trở nên khó lường. Đặc biệt, “sự chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động ngày càng tinh vi hơn”[3]. Chúng lợi dụng các loại hình báo chí hiện đại như báo mạng để không ngừng công kích , chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng ta, truyền bá những luồng tư tưởng độc hại, kích động mâu thuẫn, thủ hằn dân tộc, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân.

Báo chí hiện đang đứng trước những thách thức vô cùng to lớn của thời đại. Bên cạnh việc thực hiện sứ mệnh về tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, lan tỏa những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, báo chí còn phải tăng cường hơn nữa vai trò đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, các trào lưu tư tưởng thù địch chống phá Đảng và Nhà nước đang hoạt động ngày càng quyết liệt, tinh vi. Điều đó đặt ra yêu cầu báo chí cách mạng phải không ngừng đổi mới, thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của thời đại để giữ vững vai trò chủ đạo trong việc tuyên truyền, lan tỏa nền tảng tư tưởng của Đảng.

Một trong những thách thức lớn của báo chí trong việc thực hiện sứ mệnh quan trọng giai đoạn hiện nay là các thế lực thù địch bằng những thủ đoạn tinh vi đã lợi dụng chính báo chí để chống phá sự nghiệp cách mạng của nước ta. Các thế lực thù địch đã lợi dụng những sơ hở trên báo chí của nước ta để thổi phồng, xuyên tạc; khai thác lỗ hổng bảo mật ở các trang báo điện tử để chỉnh sửa nội dung, chèn thêm đường dẫn (link) đăng tải thông tin giả mạo, xấu độc, văn hóa đồi trụy, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, vi phạm thuần phong mỹ tục, văn hóa truyền thống của dân tộc làm người đọc mơ hồ mất cảnh giác, từ đó thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong tư tưởng, đạo đức và lối sống, làm xáo trộn tâm tư, tình cảm của các giai tầng xã hội.

Các thế lực thù địch còn tìm cách lũng đoạn một số cơ quan báo chí, tiến hành mua chuộc, lôi kéo những người đứng đầu trong cơ quan báo chí bằng nhiều cách khác nhau; móc nối, khai thác, lợi dụng một số cơ quan báo chí, phóng viên có lập trường tư tưởng không vững vàng, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để lôi kéo, kích động phát tán thông tin, quan điểm sai trái, thù địch, từ đó thao túng việc đưa tin, bài có nội dung tuyên truyền chống phá cách mạng, nói xấu Đảng, Nhà nước, chế độ.

Ngoài ra, các thế lực thù địch còn thông qua một số cơ quan báo chí để hậu thuẫn các “hội”, “nhóm” núp danh “xã hội dân sự”, nuôi dưỡng và phát triển các nhóm để trao đổi, cung cấp thông tin qua mạng xã hội, định hướng viết bài, tổ chức hoạt động chống phá; phát tán những ấn phẩm có nội dung xấu độc, thù địch và một số tác phẩm văn học, nghệ thuật được xuất bản ở nước ngoài có nội dung sai trái về chính trị, lồng ghép những quan điểm trái chiều để tuyên truyền xuyên tạc, kích động. Bên cạnh đó, các lực lượng cơ hội chính trị nước ngoài còn sử dụng mạng xã hội để tạo ra hệ thống “nhà báo công dân”, xây dựng các cơ quan ngôn luận, địa chỉ hoạt động cho tổ chức “tự do báo chí”, “phóng viên không biên giới” nhằm dẫn dắt, hướng lái dư luận xã hội theo mưu đồ chính trị phản động. Sự chống phá tinh vi, quyết liệt đó đang đặt ra thử thách rất lớn cho các cơ quan báo chí trong việc thực hiện sứ mệnh chính trị của mình, nhất là bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

THỰC TIỄN BÁO CHÍ CÁCH MẠNG GÓP PHẦN BẢO VỆ NỀN TẢNG TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG

Trong những năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của đất nước, nhất là trong công tác tư tưởng của Đảng.

Thực hiện sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng, nhiều giải thưởng báo chí về xây dựng Đảng, về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, về đấu tranh phòng chống tham nhũng, đặc biệt về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch được tổ chức ở cả cấp quốc gia và cấp bộ, ngành, địa phương, thu hút sự tham gia đông đảo không chỉ của những nhà báo chuyên nghiệp mà còn của cả cán bộ, đảng viên và nhân dân. Có thể nói, trong những năm gần đây, báo chí đã tạo ra được một khí thế sôi nổi, truyền cảm hứng và tạo động lực cho toàn xã hội trong việc tham gia vào các nhiệm vụ chính trị quan trọng của đất nước, trong đó có việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Trong những năm qua, các cơ quan báo chí không ngừng phát triển, đội ngũ nhà báo cũng không ngừng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp, đáp ứng ngày càng tốt những yêu cầu, đòi hỏi thực tiễn đang đặt ra. Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện cả nước có 868 cơ quan báo chí, tổng số lao động trong các cơ quan báo chí là 41.600 người (trong đó, có 19.166 người được cấp thẻ nhà báo), có 72 đài phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử. Tổng số lao động trong các đài/đơn vị hoạt động truyền hình là 18.481 người (trong đó, có 7.594 người được cấp thẻ nhà báo)[4]. Được đào tạo bài bản, tâm huyết với nghề, gắn bó mật thiết với nhân dân, những thông tin, bài viết của các nhà báo đã góp phần gắn kết và thắt chặt mối quan hệ bền chặt giữa Đảng với nhân dân; củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng.

Chỉ tính riêng ở Trung ương, đã có rất nhiều cuộc thi viết về Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới được tổ chức. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì tổ chức Cuộc thi viết chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch lần thứ nhất năm 2021 với 8.129 bài viết gửi về tham dự; tiếp tục phát động Cuộc thi năm 2022. Báo Quân đội nhân dân phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Cuộc thi viết “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới” lần thứ nhất (năm 2021-2022) và phát động Cuộc thi lần thứ hai (năm 2022-2023).

Nét mới của Giải Báo chí quốc gia và Giải Báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng Búa liềm vàng những năm gần đây là xuất hiện nhiều loạt bài có chất lượng về đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; phản bác những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch; những vấn đề mới về lý luận và thực tiễn. Trong những giải thưởng chuyên đề Búa liềm vàng năm 2021, có Giải tác phẩm xuất sắc phát triển lý luận về xây dựng Đảng; Giải tác phẩm xuất sắc về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; Giải tác phẩm xuất sắc về đấu tranh chống ''diễn biến hòa bình”…

Bên cạnh sự tham gia đông đảo của các nhà báo, những cuộc thi đã thu hút số lượng nhiều nhất các chuyên gia, nhà khoa học, tướng lĩnh có uy tín tham gia. Nhiều tác phẩm thể hiện rõ tính phát hiện, tính thời sự, đề cập những vấn đề mới trong thực hiện nhiệm vụ đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nhiều tác phẩm được đầu tư công phu cả về nội dung và hình thức, thể hiện tư duy chính trị sắc bén, trí tuệ, sự nhiệt huyết, lương tâm và trách nhiệm của tác giả đối với công tác xây dựng Đảng và sự nghiệp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Thành công của các cuộc thi cũng góp phần tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong đời sống xã hội của công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân. Cùng với đó, tiếp tục phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện lực lượng tham gia đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch; cung cấp luận cứ khoa học và hình thành nguồn bài viết phong phú, có chất lượng, phục vụ trực tiếp công tác tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Đây cũng là minh chứng sinh động cho sức lan tỏa ý thức trách nhiệm của đội ngũ những người làm báo, cán bộ, đảng viên, đoàn viên  trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, tạo ra xung lực mới trong việc thực hiện Nghị quyết số 35 của Bộ Chính trị trong thời gian tới.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, một số cơ quan báo chí có xu hướng thương mại hóa, chạy theo lợi nhuận, đề cao giá trị vật chất, xa rời tôn chỉ, mục tiêu, sứ mệnh cao cả mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Một số cơ quan báo chí còn thiếu nhạy bén về chính trị, chưa làm tốt chức năng định hướng về tư tưởng, văn hóa, có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, thông tin không trung thực, thiếu chính xác, ít tập trung xây dựng những tuyến bài về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, dễ dàng chạy theo thị hiếu của một bộ phận nhân dân thiếu hiểu biết khi đưa ra những bài kiểu “giật tít”, “câu like” để tăng tương tác.

Một số nhà báo do chưa được đào tạo bài bản, thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu kinh nghiệm nghề nghiệp và vốn sống, có biểu hiện dao động về lập trường tư tưởng, đề cao danh vị, đồng tiền; có trường hợp bị một số thế lực xấu dụ dỗ, lôi kéo, nên đã có những bài viết vi phạm đạo đức, pháp luật; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để gây khó dễ cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Do đó, nhiều cơ quan báo chí, nhiều cá nhân các nhà báo đã vi phạm quy định và đạo đức nghề báo, bị xử lý kỷ luật, bị tước thẻ nhà báo… Đây là những thách thức rất lớn cho các cơ quan báo chí và đội ngũ nhà báo trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.

PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM

Để phát huy tốt vai trò, đồng thời khắc phục những hạn chế của báo chí cách mạng trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng giai đoạn hiện nay, cần chú ý đến những giải pháp cơ bản như sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với các cơ quan báo chí. Báo chí là một loại hình truyền thông có tốc độ phát triển nhanh, mạnh nên Đảng ta cần có sự chỉ đạo thường xuyên, kịp thời, sát thực đối với các cơ quan báo chí trong từng giai đoạn cụ thể. Ngoài ra, Đảng, Nhà nước cần quan tâm, tạo điều kiện về môi trường làm việc hiện đại, năng động, bảo đảm cho các hoạt động báo chí diễn ra thuận lợi trên tinh thần tự do, dân chủ, sáng tạo. Các cơ quan, bộ, ngành có liên quan cần định hướng tốt công tác tuyên truyền; quản lý tốt thông tin, nhất là những thông tin trên mạng xã hội, internet. Xử lý nghiêm những trường hợp đi ngược lại tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí, xâm phạm và làm ảnh hưởng đến lợi ích của quốc gia, dân tộc; đến uy tín, hình ảnh của Đảng, của các cơ quan, đoàn thể. 

Hai là, phát huy vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với các cơ quan báo chí. Để các cơ quan báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, không xa rời sứ mệnh cao cả mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cần phát huy vai trò giám sát, phản biện hoạt động của các cơ quan báo chí, kịp thời phát hiện, tố giác những sai phạm. Quần chúng nhân dân với tư cách là độc giả cũng cần phát huy vai trò là “tai mắt”, mạnh dạn cung cấp thông tin về những hạn chế, sai phạm của các cơ quan báo chí cho những cấp có thẩm quyền có xử lý hoặc kịp thời cung cấp những thông tin tích cực ghi nhận, biểu dương, tạo động lực cho các cơ quan báo chí trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Ba là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của mỗi nhà báo trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Mỗi nhà báo cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hóa; chú trọng học tập chính trị, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và những diễn biến, tình hình kinh tế - chính trị - xã hội - văn hóa ở trong và ngoài nước; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ đó, có những thông tin chính xác, kịp thời, định hướng dư luận, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng.

Bốn là, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những người làm báo nòng cốt bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch như bồi dưỡng những kỹ năng thể hiện bài chính luận với những cách diễn đạt phù hợp trên các loại hình báo chí như báo in, báo điện tử, truyền hình, phát thanh; kỹ năng tác nghiệp trong bối cảnh truyền thông số hiện nay...

Năm là, phải đa dạng hóa hình thức và phương thức tổ chức các hoạt động báo chí góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng, khuyến khích sự chủ động tham gia, tính tự giác, tinh thần trách nhiệm tham gia của đội ngũ những người làm báo, cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân trong toàn xã hội. Hệ thống cơ quan báo chí trở thành diễn đàn để cán bộ, đảng viên, đoàn viên, nhân dân thể hiện nhận thức, tình cảm, tâm huyết và trách nhiệm của mình đối với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong giai đoạn hiện nay.

Trong đó, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại để đổi mới nội dung, hình thức thể hiện trên báo chí, chú trọng xây dựng các sản phẩm báo chí hiện đại, đa phương tiện, có hình thức đẹp, bắt mắt để thu hút độc giả. Nêu cao tôn chỉ, mục đích trong việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước một cách chính xác, nhanh chóng, hấp dẫn đến độc giả, nhất là với đồng bào ở vùng sâu, vùng xa trình độ dân trí, mức độ phát triển kinh tế - xã hội còn khó khăn, thiếu thông tin chính thống…

Phát biểu tại lễ trao Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng Búa liềm vàng lần thứ 6 năm 2021, đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban bí thư nêu rõ: ''Sứ mệnh của người làm báo cách mạng và tác phẩm báo chí về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, không chỉ dừng lại ở việc phản ánh, mô tả, mà còn tham dự sâu sắc, hiệu quả, trách nhiệm hơn vào giáo dục chính trị tư tưởng, định hướng giá trị, phản biện xã hội, truyền thông chính sách, đấu tranh sắc bén với các luận điệu sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối của Đảng và góp phần cải tạo xã hội ngày càng tốt đẹp hơn”. Đây cũng là kim chỉ nam cho đội ngũ người làm báo cách mạng Việt Nam trong thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao, đặc biệt trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong giai đoạn hiện nay.

Báo chí cách mạng chính là công cụ tuyên truyền nội dung, giá trị nền tảng tư tưởng của Đảng; đồng thời, là vũ khí sắc bén để đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, thù địch chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ và nhân dân. Do đó, mỗi cơ quan báo chí cần quán triệt sâu sắc tôn chỉ, mục đích, sứ mệnh cao cả của mình; mỗi nhà báo cần phát huy vai trò là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch để góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng giai đoạn hiện nay.

TS. Lê Thị Chiên
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

 

---

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.12, tr.166

[2] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.14, tr.540

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.164

[4] Bộ Thông tin và Truyền thông, Sách trắng công nghệ thông tin và truyền thông 2021, Nxb.Thông tin và Truyền thông, Hà Nội, 2022, tr.51-52