LÀNG DỆT THỔ CẨM ZARA

Làng nghề dệt thổ cẩm Zara thuộc xã Tà Bhing huyện Nam Giang tỉnh Quảng Nam. Đây là làng nghề truyền thống lâu đời của người dân tộc Cà Tu ngụ tại địa phương này. Thôn Zara (còn gọi là Zơra), xã Tà Bhing cũng là nơi tập trung đông nhất người làm nghề dệt thổ cẩm. Đến Zara, không phải cảnh mỗi nhà một khung cửi, tiếng thoi lách cách rộn rã từ ngoài đường vào trong xóm, mà tất cả các thợ dệt trong làng tập trung vào một nhà, cùng nhau dệt vải, tra cườm. Vải thổ cẩm dệt xong được đưa vào xưởng may tập trung, mỗi người một công đoạn, may váy quấn, khố, tấm đắp, túi… và nhiều loại vật dụng khác.

Trước đây, loại cườm phổ biến mà người Cơ Tu sử dụng là hạt cây và hạt đúc từ chì. Hạt cây arạc có nhiều ở rừng được người dân lấy về tra sợi dệt vải và xâu vòng cổ, vòng đeo tay, chân… Tuy nhiên hạt cây này không bền nên sau này không được dùng nữa. Còn hạt cườm từ chì được nấu từ chì nung chảy, đổ lên đá và lấy que tre tách hạt, miết tròn và chích lỗ rồi thả vào nước lạnh cho cứng viên chì lại.

Ngày nay, người Cơ Tu dùng loại hạt cườm nhựa sản xuất sẵn phổ biến ngoài chợ để dệt trong những tấm vải thổ cẩm của mình, bởi ưu điểm tiện dụng, nhiều màu sắc và đa dạng, đồng thời bền hơn nhiều.

Thổ cẩm của người Cơ Tu Zara được làm hoàn toàn thủ công và khép kín, từ khâu trồng cây nguyên liệu như bông, gai, đay, xe sợi, nhuộm, dệt vải, tạo hoa văn, tra cườm, thêu… cho đến may thành sản phẩm. Các khung dệt ở đây cũng được làm hết sức thô sơ, chỉ từ những thanh tre, nứa…

Để dệt nên một hoa văn cườm, người thợ phải cắt sợi ngang rồi chèn các hạt cườm vào, tuỳ theo trí tưởng tượng của mình mà thêm hay bớt hạt. Số hạt càng nhiều, hoa văn dệt càng khó, và ngược lại. Hoa văn cầu kỳ thể hiện sự tinh xảo của đôi tay người thợ dệt, và tuỳ hứng sáng tạo mà các hoa văn tạo ra mỗi lúc không giống nhau.

Để hoàn thành một sản phẩm, thường rất mất thời gian, một phụ nữ Cơ Tu phải mất hàng tuần, thậm chí đối với những sản phẩm tinh xảo, có hoa văn khó, phải mất tới cả tháng. Hoa văn thổ cẩm Cơ Tu thường được dệt bằng sợi bông trắng trên nền vải đen hoặc sẫm màu.

Người Cơ Tu ở Zara không sinh sống bằng nghề dệt thổ cẩm, mà bằng nghề làm rẫy. Ngày thường, hầu hết đàn ông, phụ nữ ra rẫy làm việc, chỉ vào những ngày cuối tuần hoặc khi việc rẫy không bận rộn, người ta mới ngồi vào khung cửi. Chỉ những người trong hợp tác xã may thì mới tập trung trong một ngôi nhà sàn để may, thêu các sản phẩm…

Các sản phẩm được dệt trong thời gian gần đây có chất lượng được nâng lên đáng kể đã gây được nhiều sự chú ý đối với du khách cả trong và ngoài nước. Hướng phát triển của làng dệt thổ cẩm Zara đó chính là vừa bảo tồn nghề dệt vừa đưa nó trở thành con đường phát triển du lịch để tạo cơ hội cho làng nghề ngày càng nổi tiếng. Hằng năm, hợp tác xã của làng dệt Zara cung ứng cho thị trường hơn 300 sản phẩm dệt các loại và đã tạo được thương hiệu của làng dệt Cà Tu trên thị trường.

Du khách đến đây sẽ thích thú trước khung dệt đơn sơ cổ truyền cùng bàn tay khéo léo của những người phụ nữ thoăn thoắt dệt các sợi chỉ đầy màu sắc tạo ra thành phẩm rất bắt mắt. Đến tham quan nơi đây để tìm hiểu về làng nghề dệt đặc biệt của đồng bào dân tộc ở tỉnh Quảng Nam nếu có dịp du lịch nơi đây bạn nhé.